Rewaloryzacja w ogólnym pojęciu oznacza całokształt działań konserwatorskich, remontowych, adaptacyjnych i kształtujących, które zmierzają do przywrócenia charakteru, wartości historycznej, artystycznej, tradycyjnej i użytkowej pojedynczym budowlom wraz z ich otoczeniem, zespołom urbanistycznym i związanych z nimi dobrom kultury, przyrody i krajobrazom, tak aby mogły właściwie i zgodnie z ich przeznaczeniem służyć społeczeństwu współcześnie i w przyszłości stosownie do nowych funkcji lub potrzeb.
Rewaloryzacja jest zatem szeroko pojętym działaniem interdyscyplinarnym integrującym roboty konserwatorskie i remontowo-budowlane w strukturach historycznych. Jest to działalność szczególnie odpowiedzialna. Nie oznacza ona totalnej modernizacji, przebudowy lub rekonstrukcji obiektu albo zespołu zabytkowego ani też dążności do przywrócenia pierwotnego kształtu i kompozycji stylowej. Głównym jej celem jest odnowa, ocalenie i utrwalenie dziedzictwa mającego znaczenie historyczne i kulturalne, zabezpieczenie jego istnienia, udostępnienie reliktów przeszłości, a także kulturotwórcze wykorzystanie nagromadzonej w ciągu dziejów’ spuścizny. Biorąc jednocześnie pod uwagę, że mieszkańców w zabytkowym środowisku nie można zmuszać do życia w warunkach nie odpowiadających potrzebom współcześnie rozwiniętego społeczeństwa, rewaloryzacja winna przyczynić się do stworzenia godziwych warunków egzystencji obecnie i w miarę możliwości w przyszłości. W związku z tym w procesie rewaloryzacji historycznych układów miejskich szczególne znaczenie ma utrzymanie i ulepszanie (modernizacja) zasobów.mieszkaniowych. Chodzi tu o korektę układów funkcjonalnych, nasycenie ich w urządzenia instalacyjne decydujące o komforcie życia, stosownie do współczesnych potrzeb i upodobań. W toku robót rewaloryzacyjnych wskazane jest uporządkowanie tkanki urbanistycznej, a zwłaszcza w zakresie ukształtowania wnętrz działek zabudowy, unowocześnienie infrastruktury komunalnej i stworzenie warunków dla rozwoju turystyki.
Teoretyczne cele rewaloryzacji w praktyce napotykają na wiele sprzeczności w spełnieniu etycznych postulatów konserwacji. Jak wspomniano, najważniejszym zadaniem konserwacji zabytków jest zachowanie ich autentyczności — zarówno w oryginalnej substancji, jak i jej formy i faktury — ponieważ to wszystko składa się na dokument historyczny i wartości naukowe. Tymczasem nowe funkcje użytkowe sprzyjają tendencjom przekształcania wnętrz, zmuszają do stosowania różnych nieuniknionych zabiegów technicznych w postaci przeróbek, częściowych wyburzeń, wprowadzania partii nowych, uzupełniania konstrukcji wzmacniających, wypełniania ubytków itp. Podobne działania podejmowane są również dla przedłużenia egzystencji lub ratowania od zagłady obiektów. Jasne jest, że tego rodzaju zabiegi prowadzą nieuchronnie do zmian w istniejących cechach budynku, naruszają jego wartości autentyczne. Dlatego W każdym przypadku działania rewaloryzacyjne powinny być poprzedzone wnikliwą analizą i umotywowaniem potrzeb interwencji technicznych, powinny przy tym wykazywać maksimum respektu dla autentyku i prezentować umiar w przywracaniu zabytku do „historycznej świetności”
