W wielu przypadkach przyczyną powstawania w budowli rys i spękań są wstrząsy i drgania, które mogą być wywołane ruchem ludzi lub maszyn znajdujących się wewnątrz obiektu, albo drgania przenoszące się na budowlę ze źródeł zewnętrznych. Może to być ruch ciężkich pojazdów mechanicznych przejeżdżających w pobliżu, wybuchy przy eksploatacji kopalń odkrywkowych łub kamieniołomów, zapadanie wyrobisk górniczych, podziemnych komór, grot itp., a nawet wibracje wywołane przelotem samolotów, odgłosem grzmotów, biciem dzwonów, hukiem z dyskotek. Rozkołysane dzwony, zwłaszcza ciężkie, powodują występowanie zmiennych sił w konstrukcji zawieszenia, jej drgania i poziome przemieszczania, a w następstwie różne deformacje budowli.
Na wstrząsy i drgania są narażone szczególnie budowle położone w miastach o dużym natężeniu ruchu. Poruszające się po jezdni ciężkie podjazdy szynowe, samochody ciężarowe i ciągniki powodują drgania nawierzchni. Drgania te przenoszą się przez podłoże na budowle i stają się / przyczyną uszkodzenia, podobnie jak przy drganiach sejsmicznych.
Znane są przypadki uszkodzeń budowli wywołane wstrząsami sejsmicznymi, chociaż obszar Polski zaliczany jest do asejsmicznych. I tak, ziemie Polski południowo-zachodniej nawiedziły wstrząsy sejsmiczne w latach 1405 i 1443; wstrząsy te były tak silne, że zawaliło się sklepienie w kościele Sw. Katarzyny na Kazimierzu w Krakowie. W tymże mieście w latach 1785 i 1786 wstrząsy wyrządziły poważne szkody w innych budynkach. Niedawno, bo w latach 1935, 1953 i 1906, notowano również wstrząsy . sejsmiczne. Zjawiska te, nawet o niedużej sile, wywołują spękania mu-;rów, zwłaszcza ciężkich i posiadających sztywniejszą konstrukcję. Ruchy sejsmiczne powodują przemieszczenie mas ziemnych, uszkodzenia fundamentów i części wierzchnich budynków. Na wstrząsy szczególnie narażone są budynki zdeformowane lub spękane oraz te, które uległy rozmaitym przeróbkom i przebudowom, a których stan techniczny, ze względu na błędy konstrukcyjne i wykonawcze, nie jest dobry. Wielkie szkody, zniszczenia lub zniekształcenia w budowlach zabytkowych powstają wskutek działań wojennych. Skutki rażenia pociskami artyleryjskimi lub bombami lotniczymi są powszechnie znane. Niemniej jednak należy tu wspomnieć, że wybuch pocisku powoduje poza przebiciem ścian, stropów i sklepień także inne zniszczenia, a zwłaszcza poważne osłabienie ogólnej sztywności budynku. Należy przy tym podkreślić, że jeśli nawet pociski łub bomby nie rażą bezpośrednio w budynek, to padając w jego sąsiedztwie i przenikając głęboko w ziemię powodują wstrząsy, które w skutkach są bardziej dotkliwe niż drgania sejsmiczne, podmuch zaś fali wybuchu jest bardziej niszczycielski niż w czasie najsilniejszego huraganu.
