Podstawę do opracowania wytycznych konserwatorskich i technologicznego programu robót stanowi elaborat obejmujący wszystkie elementy naukowo-technicznego rozpoznania. W końcowej części elaboratu powinny być zawarte wnioski i zalecenia techniczne ujęte jako rezultat krytycznej analizy studiów i badań.
W tej części opracowania muszą być sformułowane w sposób jak najbardziej przejrzysty, obiektywny i pozbawiony cech emocjonalnych następujące zagadnienia:
1. Dzieje i znaczenie zabytku (odrębnych elementów lub fragmentów) w aspekcie kryteriów historycznych i kulturalnych.
2. Budowa i ukształtowanie organizmu konstrukcyjnego ze szczególnym uwzględnieniem wyników inwentaryzacji przedstawiającej faktyczny obraz pracy statycznej, wartości tworzywa i cech morfologicznych struktury.
3. Analiza stanu technicznego obrazująca charakter występujących zjawisk i przyczyn ich powstawania, podająca zakres uszkodzeń z uwzględnieniem przemian dawnych i rezultatów obserwacji bieżących z podaniem dokładnego rozeznania stopnia zagrożenia elementów i konstrukcji odpowiedzialnych.
4. Ocena przydatności użytkowej (funkcjonalnej), wydolności techniczno-konstrukcyjnej i technologicznej substancji murowanych.
5. Wyniki badań i obserwacji z powołaniem się na dokumenty oraz czytelne sformułowanie wniosków i zaleceń, których realizacja jest konieczna natychmiast i tych, które mogą być wykonane w innym czasie.
6. Wstępne ustalenia realnych środków technicznych pozwalających na zahamowanie procesów destrukcji, uwzględniające również alternatywne rozwiązania.
7. Sprecyzowanie metod i środków pozwalających usunąć źródła zniszczenia oraz zapewniających długotrwałe i skuteczne podtrzymanie egzystencji zabytku.
Z przedstawionego dotychczas materiału widać, że dla syntetycznego ujęcia wyników badań zagrożonych zabytków architektury oraz w celu końcowego rozstrzygnięcia sposobu ich ratowania, zachodzi potrzeba — ze względu na złożoność problematyki — współpracy specjalistów z różnych dziedzin wiedzy. Specjalistów tych powinno cechować duże doświadczenie i rozwaga, gdyż opracowanie wniosków i zaleceń technicznych stanowi dokument o wielkiej i poważnej odpowiedzialności.
Jest oczywiste, że nie można sformułować rzetelnej opinii nie dysponując odpowiednią wiedzą o przeszłości zabytku i nie znając mechanizmów destrukcji. Należy też być świadomym, że same badania i nawet najtrafniejsza diagnoza nie uratują zabytku, jeśli za nim nie nastąpią konkretne działania organizacyjne i terapeutyczne.
